Dziwne reguły Amerykanów, które nie mają swojego odpowiednika w europejskim sporcie

Oczywiście w Europie też obowiązuje nienaruszalność kontraktów, ale są od niej wyjątki. Np. kwota odstępnego wpisana w kontrakt, prawo Webstera itd. Agent zawodnika, który poprawił formę szybko biegnie do pracodawcy, aby negocjować nową umowę lub szukać nowego klubu.

W amerykańskich ligach nie ma o tym mowy. Umowa, nawet bardzo niekorzystna dla zawodnika obowiązuje do ostatniego dnia, chyba że pracodawca sam zechce ją negocjować.

Dwa przykłady:

Futbolista Russell Wilson (na zdjęciu) w 2014 r. poprowadził Seattle Seahawks do zdobycia Super Bowl, a rok później do finału tych rozgrywek. Nie dostał jednak żadnej podwyżki. Dalej zarabia poniżej średniej w lidze. W ubiegłym roku było to 662 tys. dolarów, a w tym - 1,5 mln. Dopiero przy następnej umowie Wilson może liczyć na docenienie i gigantyczne pieniądze w granicach 20 mln dol. za sezon.

Podobnie było z baseballistą Los Angeles Angels. Mike Trout w wyborach na najlepszego zawodnika American League zajął w 2012 drugie miejsce, był też najlepszym debiutantem. I w następnym sezonie dalej zarabiał 510 tys. dolarów. Jedną z najniższych w lidze pensji. Dopiero w 2014 r. podpisał nowy kontrakt, który gwarantuje mu 144,5 mln dolarów za 6 lat gry.

Z nierozerwalnością kontraktów związana jest też kwestia transferów. Generalnie to sprawa klubu, czy chce oddać zawodnika do innej drużyny w zamian za pieniądze, wybór w drafcie czy innego zawodnika. Gracz przy takiej wymianie nie ma nic do gadania. Jego kontrakt przejmuje inny pracodawca, a zawodnik musi umowę wypełniać.

Na tzw. no-trade clause, która daje prawo sprzeciwu zawodnikowi, mogą liczyć tylko weterani, którzy grają w NBA co najmniej 8 lat (w tym cztery dla jednego klubu), a w MLB - 10 lat (5 lat w jednym klubie).

Obowiązuje w NFL i NBA. Do draftu NBA może się zgłosić zawodnik, który ukończył 19 lat. Przepisy mówią dodatkowo, że musi upłynąć co najmniej rok od czasu, gdy ukończył szkołę średnią. W NFL ograniczenie wieku jest jeszcze wyższe. Zawodnik może przystąpić do draftu dopiero w trzy lata po ukończeniu szkoły średniej, czyli musi mieć 21-22 lata.

Jak cel ma takie ograniczenie? Władze obu lig chcą, aby do ligi trafiali już dojrzali gracze.

W NHL limit wieku obowiązuje tylko zawodników z USA. Określony jest na 18 lat. Z innych krajów można w drafcie pozyskać młodszych zawodników. Wiek nie gra też roli w drafcie MLB. Wynika to ze specyfiki rozwoju młodych zawodników w obu tych ligach. Drużyny MLB i NHL mają bowiem rozbudowany system tzw. farm, czyli drużyn w niższych ligach, gdzie młodzi zawodnicy mogą się rozwijać.

Na zdjęciu LeBron James, który był jednym z ostatnich zawodników, którzy trafili do NBA bezpośrednio ze szkoły średniej.

W Europie nawet, jeśli - tak jak w Polsce - prawa do transmisji sprzedawane są kolektywnie, to podział zysków z tego tytułu uzależniony jest od miejsca w tabeli drużyny, medialności itd. W ligach północnoamerykańskich wszystkie wpływy ze sprzedaży transmisji telewizyjnych w kontraktach ogólnokrajowych dzielone są na wszystkich po równo. Zespoły mogą jednak zawierać umowy regionalne.

Salary cap to jedyny sposób na wyrównywanie szans w północnoamerykańskich ligach. Innym sposobem są przepisy zobowiązujące bogatsze kluby do dzielenia się wypracowanymi dochodami z biedniejszymi.

Np w MLB każda drużyna jedną trzecią dochodów z tzw. rynku lokalnego (np. prawa do transmisji w telewizji regionalnej, sponsorów) oddaje na wspólne konto, z którego potem każdy z trzydziestu zespołów dostaje równą kwotę.

Podobne zasady dystrybucji dochodów z rynku lokalnego istnieją też w NBA, NFL i NHL.

W NFL do wspólnej kasy trafia nawet jedna trzecia dochodów z biletów.

Z punktu widzenia Europejczyków dziwna w USA jest też polityka sprzedaży koszulek i innych związanych z klubem akcesoriów kibica. Całość praw do tych produktów należy do ligi.

W MLB np. jedna czwarta wszystkich sprzedanych akcesoriów kibica nosi logo New York Yankees. Nowojorski zespół nie ma jednak z tego tytułu żadnych większych profitów. Cały zysk z koszulek etc. dzielony jest po równo na wszystkie trzydzieści drużyn. Podobnie jest w NFL i NBA. Wyjątkiem w futbolowej lidze są Dallas Cowboys, którzy koszulki sprzedają na własny rachunek.

W północnoamerykańskich ligach panuje zasada, że zawodnik zobowiązany jest do odpowiedniego zachowania nie tylko na boisku, ale także i poza nim. Za każdy wybryk poza boiskiem może zostać zawieszony. Jazda samochodem pod wpływem alkoholu, przemoc domowa, nie mówiąc już o zarzutach kryminalnych, to wystarczający powód, by zawodnika zawieść na kilka meczów, albo nawet wyrzucić z ligi.

Przekonali się o tym nawet gwiazdorzy. W ubiegłym roku Ray Rice (na zdjęciu) z Baltimore Ravens (NFL) stracił kontrakt za to, że znokautował narzeczoną w windzie. Adrian Peterson (Minnesota Vikings) został zawieszony na cały sezon za pobicie 4-letniego syna.

Choć USA to kraj wielkiej wolność gospodarczej, to w północnoamerykańskich ligach właściciele drużyn muszą liczyć się z wieloma ograniczeniami. Sytuacja taka jak z Parmą w Serie A w tym sezonie, byłaby nie do pomyślenia.

Jeśli właściciel nie radzi sobie z prowadzeniem drużyny, liga może zmusić go do sprzedaży zespołu. Tak było np. z Los Angeles Dodgers. Gdy właściciel drużny Frank McCourt omal nie doprowadził klubu do bankructwa, kontrolę nad zespołem przejęła MLB. Właściciel został zmuszony do sprzedaży klubu.

W NHL podobna sytuacja była z Atlanta Thrashers. Zespół, który przynosił straty został sprzedany i przeniesiony do Winnipeg, gdzie gra jako Jets.

W przeciwieństwie do lig europejskich w północnoamerykańskich ligach nie ma też spadków z ligi. Dzięki temu właściciel może budować zespół na wiele lat. Jeśli w jednym miejscu drużyna nie ma możliwości rozwoju może zostać przeniesiona do innego miasta. To jednak też odbywa się za zgodą całej ligi. Nie ma mowy o samodzielnej decyzji właściciela.

Dotyczy to tylko baseballa. MLB składa się z dwóch części - American League i National League. Obie ligi powstały w XIX wieku niezależnie od siebie. Potem utworzyły jeden organizm. Do dziś zachowały daleko posuniętą odrębność. Jedna z nich dotyczy przepisów. W American League, gdy drużyna zajmuje miejsce w ataku, miotacza zastępuje tzw. designated hitter. W National League miotacz, jeśli chce pozostać w meczu, musi również odbijać piłkę w ataku.

Kiedyś drużyny z American League i National League spotykały się dopiero w finale rozgrywek - World Series. Dziś drużyny z obu części MLB grają między sobą również w sezonie zasadniczym. Przepisy według których toczy się mecz zależą od miejsca rozegrania meczu.