Złamanie zmęczeniowe u biegacza - co to jest i jak do niego dochodzi?

Złamanie zmęczeniowe jest to złamanie, które powstaje na skutek nawarstwiających się mikro-urazów. Tak więc schemat jest podobny jak w przypadku entezopatii, jednak z tą różnicą, że w tym wypadku do czynienia mamy z tkanką kostną, a nie z tkankami miękkimi jak więzadła, ścięgna czy mięśnie i efektem jest przerwanie ciągłości struktur. Głównymi przyczynami złamań zmęczeniowych są u biegaczy niewłaściwa technika biegu, częste zmiany obuwia i używanie go na pełnych obrotach bez okresu adaptacji. Także zmiana sposobu biegania, jak i zmiana podłoża po którym się biega mogą prowadzić do złamań zmęczeniowych. W przypadku osób, które dopiero zaczynają przygodę z bieganiem, by zrzucić zbędne kilogramy powodem jest zbyt duże obciążenie stóp. Chociaż złamania zmęczeniowe zdarzają się też u lekkoatletów, koszykarzy, tenisistów, czy tancerzy to jednak głównie dotyczą one biegaczy, zwłaszcza zmagających się z długimi dystansami.

Złamanie zmęczeniowe, a zwykłe złamanie

Jak już zostało wspomniane do złamania zmęczeniowego dochodzi na skutek mikro-urazów, które się nawarstwiają, a nie na skutek jednego urazu. Urazy mogą się zbierać tygodniami w jednym miejscu, aż do momentu gdy wytrzymałość tkanki kostnej dojdzie do punktu krytycznego i dojdzie do złamania. Najczęściej w przypadku biegaczy dochodzi do złamań stopy, przeważnie piątej kości śródstopia, która jest najbardziej podatna na mikro-urazy. Również na złamania zmęczeniowe narażone są: trzon drugiej lub trzeciej kości śródstopia, jak również kość łódkowata, czy kość piętowa. Omawiane urazy zdarzają się też w przypadku górnej część kości piszczelowej i strzałkowej , a także szyjki kości udowej.

Stopy - najważniejszy atrybut każdego biegacza [część II, porady fizjoterapeuty]

Złamanie zmęczeniowe przyczyny

W przypadku biegaczy temat zmęczeniowych złamań częściej dotyczy osób, które ciężko trenują, co nie znaczy, że robią to mądrze. Gdy trenujesz codziennie nie dajesz po prostu odpocząć ścięgnom i więzadłom, których stan i praca bezpośrednio wpływa na biomechanikę nóg, a co za tym idzie stóp. Poza zbyt dużą częstotliwością treningów wśród przyczyn złamań zmęczeniowych można na pewno wymienić zbyt duże obciążenia treningowe, złą technikę biegu, bark odpowiedniej rozgrzewki poprzedzającej wysiłek, a także wady związane z biomechaniką stóp, stawów skokowych, kolan, czy bioder. Wspomnieliśmy już, że złamania zmęczeniowe mogą wynikać z nieprawidłowo dobranego obuwia (także źle wyprofilowanych wkładek fabrycznych). O nadwadze już wspominaliśmy, więc wypada jeszcze dodać do przyczyn złamania zmęczeniowego złą dietę ubogą w wapń oraz niedobór witaminy D.

Objawy złamania zmęczeniowego - na co zwrócić uwagę?

Złamanie zmęczeniowe objawia się bólem utrzymującym się w jednym miejscu kilka, czy wręcz kilkanaście dni. Ból jest tym silniejszy, im bardziej wzrasta obciążenie. Dość często w miejscu tego typu złamania pojawia się zgrubienie bez problemu wyczuwalne dotykiem. Z czasem powstaje obrzęk, a miejsce złamania staje się bardziej tkliwe, może wystąpić też zasinienie. To, co jest charakterystyczne dla złamania zmęczeniowego to fakt, że poza bólem w początkowej fazie nie występują żadne inne dolegliwości. Pacjenci nie są w stanie powiązać dolegliwości z żadną konkretną sytuacją przez co stan zdrowia się pogarsza, aż do momentu gdy dochodzi właśnie do złamania zmęczeniowego.

Ból piszczeli fotolia.pl

Jak zdiagnozować złamanie zmęczeniowe?

Kluczowe w diagnostyce złamań zmęczeniowych są badania obrazowe. Niestety ich skuteczność zależy od fazy złamania. W początkowej fazie złamanie zmęczeniowe może być nie widoczne na zdjęciu rentgenowskim, czy też na USG. Najlepsza w takim wypadku będzie scyntygrafia kości. Jest to badanie, którego celem jest ocena kondycji kości i stawów, a także diagnostyka schorzeń kostnych. Wykonuje się ją poprzez podanie pacjentowi specjalnych izotopów promieniotwórczych a następnie obserwacji ich na monitorze. Tam gdzie gromadzą się izotopy tam znajdują się uszkodzenia kości albo stany zapalne.

Stopy - najważniejszy atrybut każdego biegacza [część I, porady fizjoterapeuty]

Leczenie złamania zmęczeniowego rehabilitacja

Złamanie zmęczeniowe kości nie zawsze wymaga unieruchomienia w gipsie. Dużo zależy od lokalizacji złamania. Na pewno konieczne jest zminimalizowanie aktywności fizycznej oraz odpuszczenie uprawiania sportu na czas zrastania się kości oraz rehabilitacji. Sama rehabilitacja polega na przede wszystkim na zabiegach fizykalnych, których celem jest zmniejszenie obrzęku, poprawa ukrwienia w obrębie złamania, czy też redukcja dolegliwości bólowych. Dużą rolę w rehabilitacji złamania zmęczeniowego odgrywają również ćwiczenia. W przypadku gdy złamanie wymaga dłuższego unieruchomienia są to ćwiczenia przeciwzakrzepowe i ćwiczenia izometryczne, a także rozciągające. Pomocny w leczeniu złamań zmęczeniowych może okazać się kinesiotaping, tak więc leczenie złamania zmęczeniowego jest na ogół leczeniem zachowawczym. Operacja należy do rzadkości i stosowana jest głównie w przypadku sportowców, którzy muszą szybko odzyskać sprawność.

Profilaktyka, czyli jak nie dopuścić do złamania zmęczeniowego?

• Przede wszystkim nie trenuj codziennie na najwyższych obrotach, na maksymalnym obciążeniu. Twój organizm musi mieć czas na regenerację.
• Nie zmieniaj obuwia zbyt często, daj się stopom przyzwyczaić do butów.
• Wykonaj indywidualne wkładki ortopedyczne, które będziesz w razie czego mógł przekładać z butów do butów. Dzięki temu Twoja stopa nie odczuje różnicy.
• Dbaj o utrzymanie prawidłowej wagi ciała, by nie obciążać niepotrzebnie stóp, stawów skokowych i kolanowych.
• Pamiętaj o sumiennej rozgrzewce przed treningiem i rozciąganiu zaraz po.
• Zadbaj o to, co jesz na co dzień. Zwróć uwagę na to, by w Twojej diecie nie brakowało wapnia. W lecie z rozsądkiem wystawiaj się na działanie promieni słonecznych, to uchroni Cię przed niedoborem witaminy D. W okresie jesienno-zimowym suplementuj witaminę D, nawet w ilości 4000 j. dziennie.

 Autor: Maciej Piechota, fizjoterapeuta Body Move

www.formthotics.waw.pl
www.bodymove.pl