Stopy - najważniejszy atrybut każdego biegacza [część II, porady fizjoterapeuty]

W poprzednim artykule opisałem pierwszy z „sekretów” stopy jakimi potrafi obdarzyć nas natura, a na które nie zwracamy uwagi jeśli chodzi o jedną z możliwych przyczyn naszych kontuzji. Jeśli ktoś nie miał jeszcze okazji przeczytać, to zapraszam do nadrobienia zaległości (Stopy - najważniejszy atrybut każdego biegacza, część I). Dziś przyszła kolej na sekret nr 2 – tzw. Stopa Rothbart’a.

CZYM JEST STOPA ROTHBART’a?

Stopa Rothbart’a - łac. Primus Metatarsus Elewatus/Supinatus (PME/S)– od nazwiska
Dr. Brian’a A. Rothbart’a – jest to „ukryta” - wrodzona wada genetyczna stopy powstająca na skutek (najczęściej zbyt szybko zakończonego) niepełnego procesu torsji (skręcenia) szyjki i głowy kości skokowej oraz nieprawidłowego kontaktu ze szczytem kości piętowej. Proces ten odbywa się w życiu płodowym między mniej więcej 8, a 9 tygodniem rozwoju ontogenetycznego.

Porównanie prawidłowego procesu torsji kości skokowej (po lewej) oraz nieprawidłowej (po prawej). fot.: http://athletics.wikia.com

Wynikiem takiego zaburzenia procesu jest sytuacja, że w momencie kiedy tyłostopie znajduje się w tzw. anatomicznie neutralnej (prawidłowej) pozycji, to kość skokowa ustawia się  w supinacji (nadmiernym odwróceniu) i wymusza rotację zewnętrzną kości łódkowatej, klinowatej przyśrodkowej oraz I kości śródstopia. Paluch w efekcie ustawia się w elewacji (unosi się) nad podłożem względem II kości śródstopia.

Po lewej - prawidłowo rozwinięta kość skokowa w efekcie prawidłowo podparta stopa. Po prawej - nieprawidłowy proces torsji kości skokowej (czarna strzałka) w efekcie nadmierna supinacja I kości śródstopia i uniesienie palucha. fot.: http://www.positivehealth.com

[Czy bieganie niszczy stawy?]

KONSEKWENCJE

Patrząc z punktu widzenia funkcjonalności stopy Rothbart’a - jest ona niestabilna. Łuk podłużny jest bardzo elastyczny – z reguły wyższy podczas siedzenia i odciążania stopy, zaś niższy podczas pełnego jej obciążania. Stąd patrząc na stopę Rothbart’a i oceniając ją jedynie w pozycji stojącej (a nie wiedząc o istnieniu takiej wady) możemy sugerować się wizualnym płaskostopiem podłużnym i nieprawidłowo ocenić wadę stopy (tutaj trzeba wziąć jeszcze pod uwagę samo tyłostopie, ale na potrzeby artykułu nie będę już komplikował przykładu). Jednak w badaniu jakim jest np. test stania na palcach może się okazać (i najczęściej tak jest), że łuk podłużny jest w pełni zachowany, a pięty w prawidłowy sposób uciekają do supinacji. O takiej stopie mówi się wtedy stopa nadmiernie pronująca - zwana również stopą płaską – elastyczną.

Analiza chodu i biegu w przypadku stóp z wadą PMS ukazują:

- w fazie kontaktu pięty z podłożem silne supinacyjne uderzanie zewnętrzną krawędzią pięty o podłoże w wyniku wymuszonej zwiększonej rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym (można zauważyć po obuwiu – nadmiernie ścierana zewnętrzna krawędź buta),

Nadmierne zużywanie zewnętrznej krawędzi podeszwy w butach fot.: http://curingchronicpain.com

- w fazie odbicia nadmierną pronację przodostopia – ponieważ jak już wiecie „na starcie” ustawione jest ono w zwiększonej supinacji (najczęściej objawia się to odciskami  i pogrubieniem naskórka w okolicach zewnętrznej krawędzi pięty, V głowy kości śródstopia, na przyśrodkowej stronie głowy I kości śródstopia oraz od przyśrodkowej strony palucha).

Pogrubienie naskórka i odciski na stopie charakterystyczne dla stopy Rothabrt'a. fot.: http://somnulescu.com

Podsumowując „sekret” i sztuczka tej wady polegają zatem na tym, że aby odbicie palucha było efektywne stopa musi wykonać nadmierną pronację przodostopia i rotację zewnętrzną w stawie biodrowym. W związku z tym pytanie za 100 punktów: kto z Was cierpi, bądź cierpiał na częste przeciążenia np. w obrębie ścięgien Achillesów oraz Shin Splint? Tak, tak, ta wada może być jedną z częstszych przyczyn takich kontuzji!

[Stopy - najważniejszy atrybut każdego biegacza: część I, porady fizjoterapeuty]

GLOBALNE KONSEKWENCJE WAD UKRYTYCH

Funkcjonalnie wspomniane wady wrodzone jak Stopa Mortona (w I części artykułu)  oraz Stopa Rothbart’a mogą powodować zmiany w całym układzie ruchu. Wpływają bowiem na zmianę naszego sposobu i dynamiki chodu oraz biegania, a także całej postawy. W skutek tego możemy mieć do czynienia z takimi kompensacjami, przeciążeniami, a ostatecznie kontuzjami, jak:

1. W obrębie samej stopy:

• wspomnianej już stopy nadmiernie pronacyjnej,
• palucha koślawego (hallux valgus),
• złamania zmęczeniowego śródstopia,
• neuralgia Mortona,
• zapalenia rozcięgna podeszwowego,
• palców młotkowatych.

 2. W obrębie kończyny dolnej:

• przeciążenia stawu skokowego (tzw. słaba kostka),
• zapalenie ścięgna Achillesa,
• shin splint oraz przeciążenia mięśni w obrębie podudzi,
• przeciążenia stawu kolanowego (nadmierne napięcie pasma IT, kolano skoczka, chondromolacja, pęknięcia łąkotki przyśrodkowej, zerwanie ACL’a),

 3. W obrębie miednicy i kręgosłupa:

• przeciążenia stawu biodrowego,
• dolegliwości w odcinku lędźwiowym (bóle o charakterze „rwy”),
• skrzywienia kręgosłupa (nieprawidłowa kifotyczna sylwetka),
• dolegliwości w odcinku piersiowym i szyjnym (bóle w górnej części kręgosłupa, bóle ramienia),
• dolegliwości karku (nadmierne wysunięcie głowy do przodu),
• bóle głowy i ból w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych.

LECZENIE

Podobnie jak w przypadku stopy Mortona nie musicie się obawiać – leczenie stopy Rothbart’a jest nieoperacyjne. Polega ono na prawidłowym badaniu podologicznym wykonywanym przez podologów, czy fizjoterapeutów oraz na jego podstawie stworzeniu odpowiednich do wady wkładek korygujących. Dodatkowo mając już do czynienia ze wspomnianymi wyżej kontuzjami zaleca się - w zależności od przypadku - skorzystanie z terapii manualnej, jak również szeroko pojętej terapii tkanek miękkich, czy terapii wisceralnej.

 Zrozumieć powięź. To niedoceniany nadzorca naszego organizmu

Autor.: Mateusz Idzikowski, mgr Fizjoterapii, FIZJOMEDIN

Fizjoterapeuta, terapeuta manualny od dziewięciu lat specjalizujący się i czynnie rozwijający w fizjoterapii urazów ortopedycznych, sportowych oraz wszelkich dolegliwościach bólowych naszego ciała objawiających się w narządzie ruchu.
Na co dzień oprócz pacjentów z typowymi dolegliwościami bólowymi pracuje z licznymi biegaczami, triathlonistami, tancerzami oraz zawodnikami innych dyscyplin sportowych