W 2011 roku 14-letni Benjamin Robinson zagrał w szkolnym meczu rugby pomiędzy jego Carrickfergus Grammar a zespołem Dalriada. Spotkanie było kilkukrotnie przekładane ze względu na pogodę przez zły stan boiska. Ostatecznie mecz miał odbyć się 29 stycznia.
– To świetnie. Będę mogła przyjść cię zobaczyć – miała powiedzieć matka Bena, Karen. Sama nie interesowała się rugby w przeciwieństwie do ojca Bena – Petera. On w rugby grał, tak samo jak Steven, jego ojczym. Kobieta jednak rozumiała, jakie znaczenie ten mecz miał dla jej dziecka.
Karen w rozmowie z "The Guardian" wspomina, że nigdy nie widziała grającego go z taką zaciekłością. Ben z impetem wpadał w tłum rywali, był zaangażowany w każdą akcję, raz za razem zderzał się z przeciwnikami, aż całe ciało chłopca odrzucało w tył. Wtedy Karen zaczęła się martwić. W przerwie powiedziała Stevenowi, że nie chce, aby Ben dalej grał. Chciała podejść do niego i sprawdzić, czy wszystko w nim porządku. Ale obawiała się, że zawstydzi chłopca. Wysłała więc swojego partnera, ten jednak porozmawiał tylko z sędzią, który pochwalił grę Bena.
"Nie czuję się najlepiej"
Najważniejsza i jednocześnie tragiczna akcja została nagrana na wideo. Na pierwszym planie – widzowie dopingujący i żartujący. Za drugim planie – Ben przyśpiesza, aby zetrzeć się z rywalem. Został zatrzymany i upadł na ziemię. Żeby wstać, potrzebował pomocy. To trwało około półtorej minuty. Chwilę później miało miejsce kolejne starcie. Tym razem zderzenie głowami. Wszystko zdarzyło się w odstępie czterech minut, na początku pierwszej połowy.
)
Ben trzymał się za głowę i podszedł do trenera, a ten zrobił test, czy chłopak nie ma wstrząsu mózgu. Zdecydował, że 14-latek może kontynuować grę. Łącznie w tym meczu trener przeprowadził taki test trzykrotnie.
)
- Miał niewyraźny uśmiech na twarzy. Pomyślałam, że to nie jest w porządku. Ale pomyślałam też, że go sprawdzili, więc jest ok – opowiadała Karen.
W pewnym momencie zobaczyła, że Ben się zatacza. Krzyknęła do niego "Benjamin!", a ten odwrócił się do niej i powiedział: - Nie czuję się najlepiej.
Wtedy piłka poleciała w jego stronę, a on został znowu wciągnięty do twardej gry. Ben znowu zderzył się z rywalem. Wstał, ale zaraz bezwładnie upadł na plecy. - To był koniec. Nie odzyskał już przytomności – wspomina ojciec Bena, Peter.
- Pobiegłam tam, leżał płasko na plecach. Widziałam tylko białka jego oczu, a on próbował łapać oddech. Wtedy wszystko złożyło się w całość. Przyjął zbyt wiele uderzeń – opowiada Karen - Wtedy wiedziałam. Po prostu wiedziałam. Uświadomiłam sobie, że mój kochany, jedyny syn odszedł.
)
Ignorancja
Koroner badający ciało 14-latka stwierdził, że przyczyną zgonu był tzw. Second Impact Syndrome (ang. syndrom drugiego uderzenia). Był to pierwszy taki przypadek w Irlandii Północnej. Patolog uznał, że Ben doznał wstrząsu mózgu właśnie w pierwszych czterech minutach drugiej połowy. Niestety, nie rozpoznano tego i pozwolono mu grać dalej. Ben doznał drugiego wstrząsu zanim ustąpiły objawy pierwszego, co spowodowało udar krwotoczny mózgu.
)
Najłatwiej nieszczęściu można było temu zapobiec dzięki protokołowi SCAT (ang. Standardised Concussion Assessment Tool). SCAT to lista dziewięciu symptomów, które wskazują na wstrząs mózgu. Jeżeli wykryje się chociaż jeden z nich, zawodnik powinien natychmiast opuścić boisko. Protokół został przygotowany w Zurychu na konferencji dotyczącej właśnie tego typu urazów. Konferencja zbiera się co cztery lata, a swoją reprezentację mają tam najważniejsze federacje, takie jak na przykład FIFA czy MKOl. SCAT jest łatwo dostępny, można go pobrać w kilka sekund. Trenerzy i sędziowie powinni mieć przy sobie tę listę, ale niestety – mało kto o niej słyszał. Irlandzka federacja rugby nie wymaga od trenerów i sędziów znajomości tego protokołu.
)
W 2013 roku ruszyło śledztwo. Dostarczyło on jednak więcej pytań, niż odpowiedzi. Karen i Peter nie mogli pojąć, dlaczego nikt nie zauważył objawów wstrząsu mózgu u Bena, dlaczego sami zawodnicy nie do końca wiedzą, dlaczego zmarł, dlaczego nikt nie słyszał o SCAT, dlaczego nie poinformowano rodziców o możliwych konsekwencjach, o grających nie wspominając. To wtedy Peter uznał, że nie może tak tego zostawić, a z całej tragedii musi wyjść coś dobrego.
W tym samym roku w Kanadzie miał miejsce identyczny przypadek. Tym razem ofiarą była 17-letnia dziewczyna. Też grała w rugby. I też przyczyną śmierci był Second Impact Syndrome. Po tej tragedii tamtejszy rząd przeforsował tzw. prawo Rowana, które nakładało obowiązek nauki o wstrząsach mózgu na wszystkich związanych ze sportem młodzieżowym – rodziców, sportowców, trenerów i oficjeli.
)
Od śmierci Bena minęło 10 lat. Jego ojciec Peter co tydzień, oglądając mecz piłki nożnej widzi, jak zawodnicy w walce o piłkę zderzają się głowami. Sędziowie i trenerzy zadają im pytania w stylu "wszystko w porządku" albo "jaki dzisiaj dzień". Jeżeli odpowiedzą poprawnie, mogą grać. Właśnie z tym walczy Peter Robinson.
Czasami rodzice innych dzieciaków pytają się go, co zrobić w takiej sytuacji. Peter odpowiada krótko - hasłem, które stało się mottem jego kampanii – "if in doubt, sit them out". W Polsce byśmy powiedzieli „lepiej dmuchać na zimne”. Jeżeli nie jesteś pewien, czy sportowiec może kontynuować grę, lepiej nie kusić losu i dać mu odpocząć i zabrać do lekarza.
Do niektórych nadal jednak to nie dociera. Mimo że w sporcie młodzieżowym są protokoły mówiące o tym, że zawodnicy powinni w takich sytuacjach opuszczać boisko, to Peter Robinson zwraca uwagę, że zasady to jedna rzecz, a przestrzeganie ich – to druga.
- Protokół to jedno, ale jak decydować będzie nieodpowiednia osoba, to zasady nie mają znaczenia, bo i tak ktoś podejmie złą decyzję – mówi Robinson w rozmowie z "Guardianem".
![Czy Piątkowski otworzy Polakom drzwi do imperium Red Bulla? [SEKCJA PIŁKARSKA #76]](https://bi.im-g.pl/im/80/2f/19/z26407296II.jpg#e=RelArtImg(7))
Unikanie problemów
Robinson zauważa, że jego przekaz zaczyna docierać do ludzi, aczkolwiek nie tak szybko i skutecznie jak by chciał. Pewien sukces osiągnął w Szkocji, gdzie jego wiadomość "If in doubt, sit them out" trafiła na billboardy. Peter ubolewa jednak nad tym, że wiele osób, nie tylko w rugby, udaje, że nie ma problemu. Może się nim ewentualnie zająć, kiedy on wystąpi, ale będzie to kosztowało kolejne życie.
- Wszyscy mają to samo podejście, czyli to nie jest problem, dopóki tego nie odkryjemy. Jakby chcieli sprawdzić, jak długo mogą go odwlekać, zanim przyjdzie się z nim zmierzyć. Zamiast przyznać, że należy o tym rozmawiać. Jak zostawisz to sportowym organizacjom, to będą próbowały chronić swoją dyscyplinę i jej obraz – uważa Robinson. Jako przykład podaje jeden ze związków, który rozdawał ulotki w szkołach ostrzegające przed urazem mózgu. Przygotował je Robinson, pisząc, że "wstrząs mózgu może być śmiertelny". Zmieniono jednak przekaz z "śmiertelny" na "niebezpieczny".
)
Uratowane życia
Są jednak też pierwsze namacalne efekty jego pracy.
- Skontaktowało się ze mną kilka matek. Opowiadały, że ich synowie padali na ziemię, a trener pozwalał im grać dalej. One jednak wiedziały, że coś jest nie tak i zdjęły ich z boiska. Trafili do szpitala. Jeden z nich miał krwawienie do mózgu. Jego mama powiedziała, że czytała o historii Bena i to dało jej odwagę, żeby interweniować – opowiada Peter. Jednak żałuje, że przez ten czas nie udało mu się dotrzeć do szerszej grupy osób.
- Przed nami nadal długa droga. Widzę to tak, że jesteśmy strażnikami mózgów naszych dzieci, dopóki nie skończą 18 lat. Musimy myśleć o niwelowaniu ryzyka, na które są narażone. Jeszcze wiele rzeczy możemy zrobić. Pytam siebie, czy doczekamy się sprawiedliwości dla Bena? Nie wiem – mówi Robinson.
)
Czas nie leczy ran
Peter i Karen starają się, aby jak najwięcej dobrego wynikło z tragedii, która ich spotkała. Jednak sami muszą żyć z traumą do końca życia.
- Ludzie mówią, że czas leczy rany. To nieprawda, jest coraz ciężej. Dla mnie "wczoraj" to 29 stycznia. Tęsknię za Benjaminem w każdej sekundzie, każdego dnia – mówi Karen. Jak sama twierdzi, nie pamięta co robiła dzień wcześniej, ale pamięta każdą z ostatnich chwil spędzonych z synem, a także moment, w którym dowiedziała się o jego śmierci.
- Pamiętam cały ten dzień, rozmowy, żarty, śmiechy. Aż do tego meczu – opowiada. Potem są tylko fragmenty wspomnień. Chodzenie po poczekalniach. Pielęgniarka mówiąca, że wyzdrowieje. I widok neurologa rozmawiającego z pielęgniarką i to, jak spuściła głowę. Matka Bena wiedziała, co to oznacza – Kopałam, krzyczałam, walczyłam. Pamiętam momenty – mówi.
- Widzisz jego kolegów, którzy dorastają, zaręczają się, kończą studia. I myślisz o tym, ile on i my przegapiliśmy – opowiada Peter.
)
- Teraz chodzi o to, żeby pokazać tę historię. Im więcej ludzi będzie miało wiedzę o objawach i niebezpieczeństwach, tym lepiej. Nie chcę, żeby to poszło na marne. Czy to coś zmienia? Nie. Ułatwia? Nie. Łagodzi? Nie. Nie stoję już przy linii bocznej w sobotę rano. Zamiast tego jestem przy grobie – zwierza się Karen.
Nie tylko rugby
Problem urazów głowy wśród młodych sportowców nie dotyczy tylko rugby. Podobne schorzenia występują także w piłce nożnej, hokeju, czy sportach walki. Urazy mózgu wśród młodych sportowców stały się przedmiotem badań naukowych.
W artykule "Sport w szkole i wstrząśnienie mózgu – co należy wiedzieć" wydanym przez uniwersytecki szpital Royal North Shore Hospital w Sydney czytamy, że konsekwencją wstrząsów mózgu jest przewlekła pourazowa encefalopatia (CTE).
)
Dysfunkcja wiąże się z utratą pamięci, demencją czy depresją. Narażeni na nią są zwłaszcza zawodnicy sportów walki, jaki i innych sportów kontaktowych. W grudniu zeszłego roku „The Guardian” przybliżył historię Steve’a Thompsona, cierpiącego na demencję mistrza świata rugby z 2003 roku. Na to samo choruje też Walijczyk – Alex Popham.
Wśród hokeistów na CTE cierpiał między innymi zawodnik NHL, Steve Montador. W 2015 roku zmarł w wieku zaledwie 35 lat. Zmagał się z depresją. W 2003 roku doznał trzech wstrząsów mózgu w ciągu sześciu miesięcy. Łącznie miał ich 19. Do dzisiaj trwa spór w sądzie pomiędzy rodziną hokeisty a NHL.
Główkować, czy nie?
Co jakiś czas powraca temat gry głową w piłce nożnej. W niektórych krajach, na przykład USA, trenerzy zakazują odbijania piłki tą częścią ciała. Do 14 roku życia dzieci nie są jeszcze odpowiednio zbudowane. Mają słabsze szyje, mięśnie i mózg, który dopiero się rozwija. Przy każdym wstrząsie mózgu czas regeneracji jest dłuższy, a do następnego wstrząsu potrzeba mniejszej siły. Dlatego zaleca się, aby młodzi sportowcy nie wracali do treningów, dopóki w pełni nie wyzdrowieją. Często jednak te urazy są bagatelizowane, a czasami w ogóle nie są wykrywane.
)
Najlepszą obroną piłkarza przed urazami powstałymi w wyniku gry głową jest prawidłowa technika wykonania tego zagrania, czyli uderzenie piłki czołem, tuż poniżej linii włosów, gdzie kość jest najgrubsza. Badania przytoczone w artykule wykazały, że w mózgu piłkarzy mogą zajść niepożądane zmiany także wtedy, kiedy nie doświadczyli wstrząsu, ale często odbijali futbolówkę głową.
![Zawodnik podniósł z radości sędziego do góry. Dostał czerwoną kartkę. Trener był wściekły [WIDEO]](https://bi.im-g.pl/im/53/6f/19/z26671955II,Gracz-rugby-podniosl-sedziego.jpg)
![Nietypowy hołd dla Diego Maradony rugbystów Nowej Zelandii. Zaprezentowali hakę [WIDEO]](https://bi.im-g.pl/im/07/53/19/z26555911II,Koszulka-Diego-Maradony-przygotowana-przez-rugbyst.jpg)
![Szokujące sceny we Francji. Właściciel wziął na mecz trzy byki. Uciekły [WIDEO]](https://bi.im-g.pl/im/46/5b/1c/z29733958II,szalejacy-byk-przed-meczem-Catalans-Dragons---St-H.jpg)
