Trening historyczny nr 2

Oto co czeka uczestników treningu przygotowującego - fizycznie i merytorycznie - do XXIII Biegu Powstania Warszawskiego.

1.Wybrzeże Szczecińskie. Pomnik Kościuszkowców.

Pomnik poświęcony żołnierzom 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki 1 Armii Ludowego Wojska Polskiego, autorstwa Andrzeja Karstena.

Oddziały 1 Dywizji brały udział w wyzwalaniu prawobrzeżnej Warszawy, dzielnicy Pragi w połowie września 1944 r. Według propagandy PRL miał opowiadać o nieudanej pomocy jaką nieśli polscy żołnierze powstańczej Warszawie. Pomnik ten uważany jest za jeden z brzydszych pomników w Warszawie, nazywany pogardliwie "obserwator Powstania Warszawskiego" lub "próbującym zatrzymać autobus".

Duży obszar na wschód od pomnika zajmowała rzeźnia miejska. Rzeźnia została zajęta przez powstańców z Rejonu 5 VI Obwodu AK, w czasie kilkudniowego powstania na Pradze w sierpniu 1944 roku.

Ulica im. Stefana Okrzei upamiętnia młodego bojowca PPS który dokonał zamachu na komisariat policji carskiej przy ulicy Wileńskiej w marcu 1905 r., ale który był elementem większej akcji zbrojnej której celem była likwidacja oberpolicmajstra Warszawy płk. barona Karla Nolkena. Okrzeja aresztowany, przetrzymywany i torturowany w X Pawilonie Cytadeli został skazany na śmierć i powieszony 21 lipca 1905 r. Stał się męczennikiem i bohaterem dla Polaków walczących o odzyskanie niepodległości. Jego imieniem nazwano w trakcie Powstania Warszawskiego 28 Dywizje Piechoty Armii Krajowej.

Przy skrzyżowaniu ulicy Okrzei i Sierakowskiego znajduje się budynek Dawnego Akademiku Żydowskiego, gdzie uczył się młody Menachem Begin, późniejszy premier Izraela i laureat Nagrody Nobla.

W trakcie niemieckiej okupacji w tym budynku mieścił się szpital Przemienienia Pańskiego, przymusowo przeniesiony ze swojej dotychczasowej siedziby przy ulicy Zygmuntowskiej, dziś Alei Solidarności, w sąsiedztwie kościoła Św. Floriana.

To tutaj po udanym zamachu na Szefa Policji i SS na Warszawę i dystrykt Warszawski generała SS Franza Kutschere dnia 1 lutego 1944, przywieziono ciężko rannych wykonawców, żołnierzy harcerskiego oddziału "Agat" (Anty Gestapo), Bronisława Pietraszkiewicza "Lota" i Mariana Sengera "Cichego". Skąd ich potem odwieziono w inne miejsca gdzie niestety zmarli.

2. Bunkier przy skrzyżowaniu ulic Jasieńskiego i Panieńska.

Bunkier, murowany z cegieł wybudowany na tyłach niemieckiego szpitala wojskowego mieszczącego się w kompleksie zabudowań Szpitala Przemienienia Pańskiego. W czasie okupacji Niemcy wybudowali wiele bunkrów, których celem była ochrona ważnych dla okupantów obiektów miejskich typu szpitale, urzędy, obiekty przemysłowe, kolejowe itp. Wiele obiektów powstało też po likwidacji powstania Warszawskiego i miały służyć do obrony Festung Warschau, przed nacierającymi wojskami polskimi i sowieckimi. Po wojnie rozebrano wiele takich obiektów, jednakże zachowały się nieliczne w różnych punktach miasta.

3. Ratuszowa - Warszawskie Zoo. Ogród Zoologiczny

Warszawskie Zoo powstało w latach międzywojennych. Jego twórcą i długoletnim dyrektorem był Jan Żabiński. W czasie okupacji Warszawski Ogród Zoologiczny był zamknięty. Wiele zwierząt nie przeżyło pierwszych dni wojny, np. drapieżniki trzeba było zastrzelić, inne zostały zagrabione przez Niemców i wywiezione do ogrodów zoologicznych w III Rzeszy. Dr Żabiński z rodziną i z pomocą współpracowników opiekowali się warszawskim Zoo, rozwijając np. oficjalnie hodowle świń. Ale jednocześnie intensywnie współpracując z Polskim Podziemiem. Na terenie Zoo ukrywano uciekinierów z Warszawskiego Getta.

4. Most Gdański. Przeprawy przez Wisłę i walki żołnierzy LWP idących z pomocą Powstaniu Warszawskiemu.

15 Wrześnie 1944 r. wschodnia dzielnica - Praga, została wyzwolona przez żołnierzy z Sowieckiego 1 Frontu Białoruskiego, dowodzonego przez marszałka Konstantego Rokossowskiego i żołnierzy 1 Armii LWP gen. Zygmunta Berlinga. W momencie dojścia do Wisły gen. Berling podjął decyzje o przeprawieniu na zachodni brzeg Wisły żołnierzy 2 i 3 Dywizji Piechoty 1 Armii LWP. Sowieci uznali tę akcję działanie na własną rękę generała Berlinga i oświadczyli że Polacy wykonają działania własnymi siłami. W dniach między 16 tym a 23 tym września, w kilku punktach przeprawili się przez Wisłę. Na Żoliborzu, na wysokości Kępy Potockiej. Kolejny między mostami Kierbedzia (dziś Śląsko - Dąbrowski) i Poniatowskiego.

Trzeci na południe od Mostu Poniatowskiego - tzw. Przyczółek Czerniakowski. W tym miejscu toczyły się najcięższe walki. Żołnierze LWP, ramie w ramie razem z powstańcami ze zgrupowania Radosław i z miejscowych oddziałów "Kryska" usiłowali utrzymać przyczółek na zachodnim brzegu Wisły do czasu przyjścia pomocy ze strony Armii Sowieckiej. Tymczasem Sowieci nie robili nic. Walki na przyczółkach przyniosły polskiej armii i powstańcom ogromne straty oraz rozwiały nadzieje na rychła, właściwie jakąkolwiek pomoc ze strony Sowietów.

5. Skwer im. Ppłk Antoniego Żurowskiego "Papież" "Andrzej"

Pomnik poświęcony ppłk Antoniemu Żurowskiemu, powstał 1999 roku z inicjatywy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej według projektu Zdzisława Bogajewicza.

Ppłk Antoni Żurowski był komendantem 6 - XXVI Obwodu Armii Krajowej - Praga. Obwód był podzielony na 5 rejonów. Powstanie Warszawskie na Pradze trwało kilka dni. Około 6,5 tysiąca słabo uzbrojonych Powstańców miało do wykonania zadania przekraczające ich możliwości. Mieli za zadanie zaatakować i opanować obiekty kolejowe, koszary 36 pułku piechoty Legii Akademickiej przy ulicy 11 listopada, obiekty przemysłowe, obiekty szkolne zamienione przez Niemców na koszary i szpitale. Na przełomie lipca i sierpnia, wobec rozgrywającej się pod Warszawą bitwy pancernej, Praga była ogromnie nasycona niemieckimi oddziałami frontowymi zmierzającymi na wschód w celu powstrzymania sowietów.

W pierwszych godzinach powstania, żołnierza ppłk Żurowskiego zajęli niewiele obiektów m.in. budynek Dyrekcji Okręgowej PKP, dworzec Wileński, PAST - ę przy ulicy Brzeskiej, rzeźnie przy dzisiejszej ulicy Okrzei. Wobec niemieckiej przewagi komendant VI obwodu nakazał powrót do konspiracji. Działanie takie pozwoliło na uniknięcie porównywalnych represji ze strony Niemców jakie stały się udziałem np. ludności Woli czy Ochoty. Niemniej, w następnych tygodniach Niemcy wyłapali i wywieźli na roboty do Niemiec czy do obozów koncentracyjnych tysiące mężczyzn z Pragi.