Turniej Czterech Skoczni. Kamil Stoch blisko, ale daleko. Sven Hannawald zrobił to, co nie udało się aż ośmiu innym mistrzom

W sezonie 1971/1972 najważniejszą imprezą były igrzyska olimpijskie w Sapporo. Ale czy Turniej Czterech Skoczni nie miał znaczenia? Tak mogłoby się wydawać, patrząc na przypadek Japończyka. Kasaya wygrał w Oberstdorfie, Garmisch-Partenkirchen i Innsbrucku, w klasyfikacji generalnej miał 50,6 pkt przewagi nad Ingolfem Morkiem. I wtedy wyjechał do Japonii, oddając zwycięstwo Norwegowi i nie zostając pierwszym triumfatorem wszystkich czterech konkursów w jednej edycji turnieju. - Impreza już wtedy była prestiżowa, ale Japończycy wcześniej sobie zaplanowali, że wyjadą przed końcem, żeby się szykować do igrzysk u siebie. One były dla nich najważniejsze, a Yukio ogłaszał, że po to jedzie trenować do Sapporo, żeby tam wygrać oba olimpijskie konkursy. Na tamtym turnieju myślałem sobie, że wie co mówi. Spodziewałem się, że rzeczywiście wygra u siebie dwa złote medale - wspomina Wojciech Fortuna, który na igrzyskach podzielił się złotymi medalami z Kasayą, a wcześniej debiutował w Turnieju Czterech Skoczni właśnie wtedy, kiedy brylował Japończyk. - Oczywiście byłby wygrał tamten turniej i konkurs w Bischofshofen pewnie też, bo skakał jak nakręcony - mówi Fortuna.

- Wielka szkoda, że Kasaya nie dokończył turnieju. Był znakomity, na pewno zasługiwał na to, żeby przejść do historii - dodaje Janusz Fortecki, ówczesny trener naszej kadry. - Ja pamiętam to tak, że Japończycy jechali do siebie, bo do igrzysk mieli już mało czasu, a jeszcze czekały ich wewnętrzne kwalifikacje, w których Kasaya musiał uczestniczyć. Oni tam bardzo mocno walczyli o miejsca w kadrze i przygotowali się znakomicie - mówi z kolei Jan Gąsiorowski, który współpracował z Forteckim, a na co dzień prowadził Fortunę w Wiśle Zakopane. Słowa szkoleniowca znajdują potwierdzenie w wynikach z 6 lutego 1972 roku. Rozegrany wtedy pierwszy konkurs wygrał Kasaya, zdobywając dla Japonii pierwsze w historii złoto zimowych igrzysk.

Za nim uplasowali się kolejni Japończycy - Akitsugu Konno i Seiji Archi. - Oni szykowali się do igrzysk skoszarowani. Kasaya nie mógł nawet pojechać do swojej ciężarnej żony, miał tylko trenować. Dzięki temu gospodarze mieli swoje święto, ale drugiego już nie mieli, bo ja wygrałem - mówi Fortuna. - Szkoda, że Kasaya nie triumfował w tamtym Turnieju Czterech Skoczni. Miał wówczas fantastyczny czas i bez wątpienia mógł go jeszcze lepiej wykorzystać - kończy Gąsiorowski.

Swojego 'Hannawalda' Norwegowie mogli mieć już w drugiej edycji TCS. Od zwycięstwa w Oberstdorfie rozpoczął ją 22-letni wówczas Björnstad. Na Schattenbergschanze minimalnie gorszy od niego - o 1,5 pkt - był Josef Bradl, czyli austriacki faworyt, zwycięzca pierwszego turnieju. W Ga-Pa 1 stycznia 1954 Bradl stracił szansę na powtórkę swojego triumfu, bo był dopiero 14. A Norweg znów wygrał, tym razem o 5,5 pkt wyprzedzając Eino Kirjonena z Finlandii. W Innsbrucku za Björnstadem uplasował się inny Fin, Matti Pietikainen, przegrywając z liderem zaledwie o punkt. A w Bischofshofen Norweg obronił zwycięstwo w turnieju, ale konkurs skończył na trzecim miejscu - 6,9 pkt za Bradlem i 2,8 pkt za swoim rodakiem, Arnfinnem Bergmanem. Na koniec turnieju drugiego Kirjonena zwycięzca wyprzedził o 6,9 pkt.

- Jedna z legend skoków z dawnych czasów. Wielki mistrz, m.in. z Zakopanego, z mistrzostw świata. Świetnie zachował się wobec Zdzisława Hryniewieckiego - przypomina Fortuna. W 1960 roku skoczek z NRD zdobył złoty medal olimpijski w Squaw Valley i przesłał go Polakowi, uznając, że gdyby nasz zawodnik wystartował, to on byłby zwycięzcą. Hryniewiecki wygrywał wówczas z Recknagelem w przedolimpijskich startach i razem z nim uchodził za faworyta igrzysk. Nie wystąpił w nich, bo miesiąc przed rywalizacją na treningu złamał trzon kręgu szyjnego. Recknagel TCS wygrał w sumie trzy razy. Na przełomie 1958 i 1959 roku świętował drugi triumf. Wówczas zanotował zwycięstwa w Oberstdorfie, Ga-Pa i Innsbrucku, dzięki czemu miał serię aż pięciu wygranych konkursów TCS-u, bo w poprzedniej edycji był najlepszy w Innsbrucku i Bischofshofen. Ta seria skończyła się w Bischofshofen 6 stycznia 1959 roku. Niemiec zajął tam dopiero 15. miejsce, bo upadł w pierwszej serii. Mimo to cały turniej wygrał pewnie, z przewagą 22,5 pkt nad Walterem Habersatterem.

- Pamiętam z któregoś z turniejów taki obrazek: Wirkola przychodzi na skocznię, ze wszystkimi się wita, rozmawia, dowcipkuje sobie, a my myślimy, że chyba nie będzie skakał. Trochę to dziwne, bo co prawda mamy tylko trening, ale czy będzie odpuszczał? Nie będzie chciał się sprawdzić, oswoić ze skocznią? Nagle zdjął palto, ściągnął z nóg ocieplacze i w spodniach oraz sweterku przypiął narty, pojechał, odbił się i wylądował zdecydowanie najdalej - opowiada Fortuna. - Wielki, wielki mistrz. Lata minęły, więc już mi się zaciera, które jego skoki człowiek widział, a które tylko sobie wyobrażał. Ale on wygrywał tyle, że aż trudno opowiedzieć - mówi Gąsiorowski. Ze swoim były zawodnikiem i byłym współpracownikiem zgadza się trener Fortecki. - Z dawnych czasów Wirkolę pamiętam jako wyjątkowego skoczka. Zawsze jak przychodził Turniej Czterech Skoczni, Norweg dawał popis umiejętności - mówi.

Wirkola wygrał aż 10 konkursów tej imprezy, na jej końcowym podium stawał sześciokrotnie, a trzy razy - i to z rzędu - był najlepszy, triumfując w roku 1967, 1968 i 1969. Trzecie zwycięstwo było najbardziej efektowne. W Oberstdorfie miał notę o 3 pkt wyższą niż Czechosłowak Jiri Raska, w Ga-Pa był lepszy o 5,8 pkt od Anatolia Żeglanowa ze Związku Radzieckiego, w Innsbrucku znów pokonał Raskę, choć tylko o 0,8 pkt, a w Bischofshofen zajął drugie miejsce, ulegając właśnie temu zawodnikowi, o 6,4 pkt. W sumie w turnieju Wirkola był lepszy od Raski o 24 pkt.

Szkoda, że Wirkola jednak nie wygrał wszystkich czterech konkursów, tym bardziej, że trzy starty w jednej edycji wygrał już wcześniej, w sezonie 1966/1967. Tamten, 15. turniej, Norweg zaczął od trzeciego miejsca w Oberstdorfie, gdzie do zwycięzcy - Dietera Neuendorfa - zabrakło mu 1,6 pkt, a później nie było już na niego mocnych: miał kolejno 6,2, 9,4 i 9,3 pkt więcej od zawodników, którzy w Ga-Pa, Innsbrucku i Bischofshofen zajmowali drugie pozycje. W 'generalce' drugiego Sepia Lichtengera pokonał różnicą aż 62,4 pkt.

W latach 1967-1969 m.in. Wirkolę w norweskiej kadrze prowadził Engan, który jeszcze rok wcześniej razem z nim skakał na mistrzostwach świata w Oslo. Tam dawny mistrz raz wszedł do pierwszej '10', zamykając ją w konkursie na skoczni 90-metrowej. A Wirkola wygrał i na niej, i na '70'. Engan swoje najlepsze chwile przeżywał od 1962 roku, gdy został mistrzem świata w Zakopanem, do 1964, kiedy na igrzyskach w Innsbrucku wywalczył złoto i srebro. Między tymi sukcesami właśnie w Innsbrucku, w 1963 roku, w trzecim konkursie z rzędu znokautował wszystkich, którzy obok niego startowali w 11. edycji Turnieju Czterech Skoczni. Jego przewagi nad drugimi zawodnikami z Oberstdorfu, Ga-Pa i Innsbrucka wynosiły kolejno aż 14,9, 15,5 i 12,6 pkt. Wszystko wskazywało na to, że na Norwega nie znajdzie się mocny i w Bischofshofen. A jednak tam liderowi nie udało się wskoczyć nawet na podium. Był czwarty, za swoimi rodakami Torbjoernem Yggesethem i Torgeirem Brandtzaegiem oraz za Amerykaninem Johnem Balfanzem. Ale turniej i tak wygrał z wielką przewagą - Yggeseth, który był drugi, stracił do zwycięzcy 51 punktów.

Odpowiedź RFN-u na sukcesy NRD, głównie w osobie Helmuta Recknagela, to niespełniony alpejczyk. Tam był za drobny, do skoków okazał się być zbudowany idealnie. Rok po wygraniu turnieju przez rywala zza miedzy niemal powtórzył jego wynik. Recknagel był najlepszy w trzech pierwszym konkursach sezonu 1958/1959, a Bolkart - w trzech kolejnych startach następnej edycji TCS-u. Szkoda tylko, że ta wygrana przez Bolkarta była okrojona, jeśli chodzi o udział najlepszych zawodników. Wówczas do Niemiec i Austrii nie zjechali skoczkowie ze Związku Radzieckiego, NRD, Czechosłowacji i Polski, protestując przeciwko polityce RFN-u wobec jednego z wymienionych państw socjalistycznych.

Oczywiście chodziło o NRD, którego hymn i flagę uznano w RFN-ie za nielegalne. Bolkart walczył więc głównie z Austriakami. W Bischofshofen to oni zamknęli jego marzenia o poczwórnym zwycięstwie, zajmując całe podium. Niemiec skończył na piątym miejscu i ledwo obronił zwycięstwo w turnieju. Albina Planka, który na Paul-Ausserleitner-Schanze był najlepszy, wyprzedził o zaledwie 3,3 pkt, a jego rodaka, Otto Leodoltera, o 7,4 pkt. Różnice były niewielkie, bo Bolkart choć wygrywał w Oberstdorfie, Ga-Pa i Innsbrucku, to wszędzie robił to z bardzo niewielkim zapasem. Drugich zawodników wymienionych konkursów pokonywał kolejno tylko o punkt, 0,4 pkt i cztery punkty.