Zinedine Zidane, niesłychanie spokojny człowiek. Słyszał: odwagi, burz Bastylię, po coś jesteś Francuzem. Ale on burzyć nie lubi

Real wyeliminował PSG, mistrza Francji. Potem Juventus, mistrza Włoch. Potem Bayern, mistrza Niemiec. Gra czasem zgrzytała, bywali w opałach, ale piłkarzom ani sił nie brakowało do ostatnich minut, ani wiary w awans. I tak Zidane w trzecim trenerskim podejściu do Ligi Mistrzów znalazł się trzeci raz w finale. I wygrał z Liverpoolem (3:1). Już rok temu Zidane potwierdził, że należy do najrzadszego gatunku w tym zawodzie: wybitnych piłkarzy, zdobywców Złotej Piłki, którym się udało stworzyć coś naprawdę wielkiego i trwałego również na ławce trenerskiej. Było takich tylko trzech. W Kijowie Francuz zrównał się z trenerskimi rekordzistami Pucharu Europy: trzykrotnymi zwycięzcami Bobem Paisleyem i Carlo Ancelottim. Zdobył dziewiąte już trofeum, od kiedy objął Real: ma na razie po dwa triumfy w Lidze Mistrzów, w Superpucharze Europy i klubowych mistrzostwach świata, po jednym mistrzostwie i Superpucharze Hiszpanii. Real został pierwszym od Bayernu 1974-76 trzykrotnym z rzędu zdobywcą Pucharu Europy, Zidane i tak jeszcze kiedyś usłyszy pytania, czy jest genialnym trenerem, czy tylko genialnie dopasowanym do obecnego klubu?

- Ty się boisz przywództwa, nie chcesz mieć berła na treningach - wypominał mu Guy Lacombe, który go kiedyś przeprowadzał przez juniorskie drużyny US Cannes, a po latach był jego nauczycielem na kursie trenerskim. I gdy Zidane objął drugą drużynę Realu, poprosił swojego mistrza, żeby ocenił, co robi dobrze, co źle. A Lacombe dostrzegł wtedy podstawowy problem: że Zidane jeszcze nie jest do końca zdecydowany, po co chce być trenerem i jakim trenerem. - Ale gdy już zdecydował, rzucił się w to na całego. Uniknął błędu, który często robią wybitni piłkarze: nie założył, że jego wiedza z kariery wystarcza. Douczał się, i to bardzo metodycznie - wspominał potem Lacombe.

Zidane był milczącym geniuszem na boisku, jako trener mówi dużo, ale zwykle na okrągło i bardzo spokojnym głosem. Nie pcha się przed szereg, nie robi przy ławce zbędnych min, nie gra pod publiczkę. 'Ja' mówi z reguły wtedy, gdy Real jest w kłopotach. A gdy Real wygrywa, używa 'my'. Rok temu po zwycięstwie nad Juventusem w Cardiff, gdy jako pierwszy trener po Arrigo Sacchim obronił Puchar Europy, wypchnął zespół daleko przed siebie na pierwszy plan. Chwalił piłkarzy i ich dobre przygotowanie fizyczne, robiąc w tej sposób ukłon wobec Antonio Pintusa i innych członków swojego sztabu. Ale to nie znaczy, że nadal boi się przywództwa. - Jest liderem bez wątpienia. On po prostu nie musi być agresywnym liderem, bo od tego ma w szatni Sergio Ramosa czy Cristiano Ronaldo - mówił Steve McManaman, jego dawny kolega z boiska w wywiadzie dla 'El Pais' przed finałem Real-Liverpool.

- Nie chcę oceniać, czy jestem bardzo dobrym trenerem. Kocham piłkę i mam szczęście pracować w klubie, którego się czuję częścią. Jak jeden z mebli - mówił Zidane po zwycięstwie przed rokiem w Cardiff. I to nie było tylko krygowanie się. On cały czas mówi o sobie jako jednym z wielu trybików, które napędzały sukces. Daje się piłkarzom wziąć na ręce i podrzucać do góry po sukcesach, bo wie, że podrzucą też i innych. Np. Hamidou Msaidiego, pewnie najbardziej anonimowego dla postronnych asystenta Zidane'a, specjalistę od kinezjologii, regeneracji, rehabilitacji i przygotowania fizycznego, luźno wcześniej związanego z futbolem. Nieprzychylni Msaidiemu w klubie wykpiwali go długo jako szamana.

Nie prowokuje, łagodzi. Tomas Roncero, dziennikarski fanatyk Realu, pisał mu kiedyś w felietonach w imieniu wielu: skończ z wystawianiem tego BBC (Bale, Benzema, Cristiano), wystawiaj Isco. Odwagi, burz Bastylię, po coś jesteś Francuzem. Ale on nie lubi burzyć. Poczekał aż Bastylia zburzy się sama. Gareth Bale miał kontuzje, rezerwowi wykorzystywali swoje szanse, BBC stało się w takich okolicznościach luksusem, a nie uzależnieniem. W grzecznym ignorowaniu skarg swoich rezerwowych Zidane też jest znakomity. Czeka, aż ktoś go przekona treningami, a nie słowami. I wtedy nie boi się odważnych decyzji. Ale sam nie szuka kłopotów, szuka rozwiązań. Schodzi z linii strzału. Wielu wybitnych piłkarzy tego nie potrafiło, przegrywali z własnym ego, albo z przekonaniem o własnej nieomylności. Nie wzięło się z niczego powiedzenie, że dobry koń nie musi być dobrym jeźdźcem. A Fabio Capello mawiał jeszcze o młodych trenerach, którzy dostali pracę w dobrych klubach za zasługi piłkarskie, że nie daje się bolidów Formuły 1 do nauki jazdy.

Marco van Basten, przed którym też rozwinięto kiedyś czerwony dywan jak przez Zidane'em, dając mu tuż po kursie trenerskim rezerwy Ajaksu, a potem od razu reprezentację Holandii, okazał się dość zwyczajnym trenerem. Charyzmatycznym, bez wątpienia. Ale przez upór i bezkompromisowość zniszczył wiele mostów, które wcześniej przerzucił jako piłkarz. Aż w końcu poczuł się wypalony i ogłosił, że już do samodzielnego trenowania nie wróci. W przypadku piłkarzy naprawdę wielkich, tych ze Złotymi Piłkami, bywało przy próbach trenerskich śmiesznie i strasznie: tak mieli Lothar Matthaeus, Hristo Stoiczkow, czy Ruud Gullit, który mówił o sexy footballu, a odleciał na swoim ego tak wysoko, że piłkarze stracili go z oczu. Oleh Błochin, Kevin Keegan poradzili sobie nieźle, ale bez fajerwerków. Andrij Szewczenko to nadal niewiadoma, podobnie jak Fabio Cannavaro (wyliczamy tylko trenerów ze Złotą Piłką). Alfredo di Stefano był bardzo wytrwały, sporo wygrał w Argentynie, z Valencią zdobył Puchar Zdobywców Pucharów, ale już w Realu stracił tylko nerwy. I w przeciwieństwie do Zidane'a zaczynał w Elche, a nie w Realu, więc miał czas się przystosować przed ruszeniem na głęboką wodę. Gdy magia nie zacznie działać od razu, zaczyna się droga w dół. A czasem i początkowa magia niewiele znaczy. Michel Platini wziął z marszu reprezentację Francji, rozegrał z nią fantastyczne eliminacje Euro 92, dostał nominację do nagrody trenera roku FIFA. A potem poniósł klęskę w finałach Euro i już nigdy się po niej jako trener nie podniósł.

Z Zidane'em to nie do pomyślenia. On kupił piłkarzy opanowaniem. Tym, czego mu czasem bardzo brakowało jako piłkarzowi. I tym że był sprawiedliwy. Zachował idealny dystans do piłkarzy: ani nie był wyniosły, ani przesadnie kumpelski. Pilnował, żeby przede wszystkim lubili siebie nawzajem, a nie jego. Gdy się będą lubić nawzajem, wtedy jest mało ważne, czyli jego lubią. I ubędzie mu sto szefowskich obowiązków. Dał im swobodę stworzenia czegoś. Nie zamęcza piłkarzy sobą i sztabem. Nie robi długich analiz, nie montuje wzniosłych filmów motywacyjnych, nie zanudza taktyką. Sam zresztą nie jest w niej zakochany, mówi że woli zarządzanie ludźmi. Ale choć nie lubi o niej rozmawiać, to dość swobodnie się w niej czuje w działaniu.

Mówią, że ma szczęście. - Gdy masz sukcesy, to ludzie dopatrując się przyczyn, pierwsze wybierają szczęście. Ja też to o sobie słyszałem - mówił o Zidanie Vicente del Bosque. Zidane woli mówić o pracy. - Wszystko będzie dobrze. Bo gdy się ciężko pracuje, to nie może wyjść źle - mówił, gdy go prezentowano w Madrycie jako trenera. Przejął drużynę w biegu po Rafaelu Benitezie. Był przez Real od dawna przygotowywany do tej roli, sprawdzany na różnych stanowiskach. Ale jednak niedoświadczony. Tempo, w jakim się zerwał do tej nowej kariery, było imponujące. Jeszcze bardziej imponujące - jak to tempo potem utrzymywał. I że potrafił je w obecnym sezonie odzyskać po tym, jak się czerwony dywan pod jego nogami trochę pofałdował.