Droga do Rosji. Bars i sport na sztandarze trzeciej stolicy Rosji. Tatarzy z Kazania czekają na najazd Polaków gotowi, aby zachwycić świat

Tatarstan ma też swojego własnego prezydenta. I to jako jedyna republika w Rosji. Pałac Rustama Minnichanowa znajduje się w Domu Gubernatora na Kremlu kazańskim, tam gdzie słynny meczet Kul Szarif sąsiaduje z równie znanym Soborem Zwiastowania i gdzie co niedzielę mułła z popem wspólnie się modlą. Podczas spaceru wzdłuż śnieżnobiałych murów w oczy rzucają się zielono-biało-czerwone flagi, których jest dużo więcej, niż flag rosyjskich. I choć oficjalnie kolory Tatarstanu symbolizują odrodzenie, czystość i dojrzałość to istnieje też inna interpretacja. - Zieleń to kolor islamu, czerwień to Rosja, a biała linia oznacza pokój między narodami - mówi Igor Żukowski, dyrektor Rosyjskiego Centrum Nauki i Kultury w Warszawie. Coś w tym jest, bo relacje na linii Moskwa-Kazań uznawane są za wzorcowe.

Może dlatego w 2009 roku na organizację letniej Uniwersjady Tatarstanowi udało się wyrwać z budżetu centralnego 67 mld rubli, czyli ok. 900 mln euro? Moskwa sfinansowała nie tylko Kazan Arenę i sąsiadującą z nią halę, ale też przebudowę lotniska i dworca kolejowego czy budowę miejskiej kolejki. Dzięki temu tatarska stolica gotowość do organizacji mundialu mogła ogłosić już w 2013 roku, czyli pięć lat przed startem mistrzostw świata. W tym czasie dopiero rozpoczynała się przebudowa Łużnik, na Wyspie Krestowskiej w Petersburgu trwało kopanie korupcyjnej studni, a w sąsiedniej Samarze dopiero kreślono plany budowy stadionu.

Na gigantycznym telewizorze co kilka sekund zmieniały się efektowne ujęcia stadionu z lotu ptaka. Prezentacji w języku rosyjskim przyglądało się ośmiu mężczyzn. To legendy Rubina, m.in.: Hasan Kabze, Lasza Salukwadze, Calisto i Rustem Huzin. Grupę zaprosił mer Ilsur Metszyn. W ramach promocji kupił bilety, wsadził piłkarzy do busa i przywiózł na Arenę. W Tatarstanie pamiętają o swoich bohaterach. - Łza się w oku kręci, bo kiedy zdobywaliśmy mistrzostwa Rosji to nie mieliśmy takiego obiektu. Dekadę temu na każdym hitowym meczu byłby pełen stadion - mówi Sport.pl Hasan Kabze, który Premjer Ligę wygrywał dwukrotnie.

Wśród wycieczki zabrakło Rafała Murawskiego, jedynego Polaka w Rubinie, pierwszego polskiego mistrza Rosji. Ten był jednak na stadionie. Wśród historycznych zdjęć jedno zrobiono tuż przed meczem z Barceloną w 2010 roku. Przedostatni w rzędzie stoi nasz pomocnik. Ma spuszczoną głowę, na jego twarzy widać skupienie. Niespełna dwie godziny po zrobieniu fotografii będzie przybijał piątki z kolegami, bo Rubin zremisuje 1:1 z wielką drużyną Pepa Guardioli. Na Kazan Arenie Murawski jednak nigdy nie zagrał, podobnie jego kolega Kabze. Zapewne też żałuje straconej szansy, bo Kazan Arena to jedna z pereł wśród rosyjskich stadionów. Projektanci z amerykańskiej firmy Populous stworzyli konstrukcję, której kształt z lotu ptaka przypomina lilię wodną. - Widziałam Stade Vélodrome w Marsylii. Podobno budowali go tak, aby wyglądał jak muszla. I muszę szczerze przyznać, że nasza Arena bardziej działa na wyobraźnię - przekonuje Olga, która oprowadza nas po stadionie i dodaje: "Wiecie, że u nas próbna ewakuacja zajęła 8 minut, a tam podobno trwa ponad 15!?".

Wchodzimy do szatni. Olga śmieje się głośno, że to "ta słynna" szatnia. Ta słynna? W nieco ciasnym pomieszczeniu wciśnięto kilkanaście drewnianych szafek i czerwone krzesełka, na środku stoi duży stół. Na ścianach wciąż wiszą postery, które są tu od czasu meczów Pucharu Konfederacji. Wszystko jednak pachnie nowością. - Większość wycieczek wpada w ekstazę, gdy dowiadują się, że na jednym z tych miejsc siedział sam Cristiano Ronaldo! Bo to szatnia Portugalczyków, tu przebierali się przed meczem z Chile. Odwiedzający zawsze dopytują na którym miejscu siedział Ronaldo, bo chcą zrobić zdjęcie - tłumaczy i wskazuje jeden z foteli. I kolejny raz dodaje z satysfakcją: "Zaraz po mundialu zostanie tu zamontowany system podgrzewania stadionu. Taki, jak w Doniecku i Londynie. Jesteście pod wrażeniem, co?".

Większe wrażenie, niż szatnie, robią sufity wypełnione bordowymi dziurami imitującymi rubiny. Bez znaczenia dla budowniczych był widocznie fakt, że nazwa klubu nie ma nic wspólnego ze szlachetnymi kamieniami. A może tego nie wiedzieli, bo dopiero po latach ujawniono, że Rubin to radar w który wyposażone były wojskowe samoloty produkowane w kazańskich zakładach im. Gorbunowa? Zresztą wcześniej klub także nosił wojskową nazwę - Iskra, a związany był z nim sam Wasilij Iosifowicz Stalin, syn Józefa Stalina. Po politycznym procesie i odsiadce wrócił do nazwiska Dżugaszwili i trafił do Tatarstanu. Próbował nawet wrócić do armii. Gdy nie otrzymał odpowiedzi na kolejną prośbę ruszył do chińskiej ambasady poprosić o wizę, przez co został aresztowany i osadzony w areszcie domowym na dzisiejszej ulicy Gagarina. Tam, wyniszczony chorobą alkoholową, zmarł w roku 1962.

Dziś najlepsze czasy Rubin ma dawno za sobą. W 2008 i 2009 roku był mistrzem Rosji, w 2010 zajął w lidze trzecie miejsce. W zakończonym niedawno sezonie kazańczycy byli jednak dopiero dziesiąci. Blask Rubina ma przywrócić twórca jego potęgi - Gurban Berdiýewa. Dla piłkarskich kibiców z regionu to trenerski półbóg. Pracował tu 12 lat. Zdobywał czempionaty, puchar, w Lidze Mistrzów ograł Barcelonę i Chelsea. Teraz rozpoczyna projekt od nowa. Będzie na to wielka kasa, bo wielkie są ambicje miasta. Skoro w siatkówce, koszykówce i hokeju mogą być najlepsi, to w piłce też chcą. Dlatego ściągnęli maga z Turkmenistanu.

Zerwana spod pomnika tatarskiego rewolucjonisty Mułłanura Wachitowa trawa zastąpiona została właśnie nową, niedawno przywiezioną w rolkach. I choć nikt nie musiał malować jej na zielono, jak w złośliwych opowieściach z sowieckich czasów, to prace porządkowe idą pełną parą. Przy ulicy Kremlowskiej wyrąbano na przykład kilkanaście drzew z których zostały tylko poszarpane konary. Nie oszczędzono także dróg, tak jak tej z okolicy Stadionu Centralnego, gdzie zdarto asfalt zostawiając półmetrową dziurę i "obgryzione" poboczne. - To tradycja. Co roku organizujemy jakieś mistrzostwa i co roku władze rozwalają asfalt, żeby położyć nowy. Chyba nigdzie na świecie nie jeżdżą po tak świeżych ulicach - żartuje Sasza, recepcjonista w pięciogwiazdkowym Mirage'u, jednym z najlepszych hoteli w mieście. To właśnie z jego okien widać rozkopaną jezdnię. Kilka miesięcy temu pojawił się tam dyrektor sportowy reprezentacji Tomasz Iwan, który wizytował hotel. Kto wie, czy za niecały miesiąc właśnie w Mirage'u nie zamieszkają oczekujący na mecz z Kolumbią polscy kadrowicze.

Zrywanie trawy i asfaltu to nic w porównaniu z operacją przeprowadzoną w Kazaniu przy okazji Pucharu Konfederacji. Stolica Tatarstanu - wraz z Moskwą, Petersburgiem i Soczi - organizowała przed rokiem próbę generalną przed czerwcowym turniejem. Gdy okazało się, że na Kazan Arenie zagra Portugalia z Cristiano Ronaldo, mer Ilsur Metszyn wpadł na szalony pomysł. Najpierw dowiedział się gdzie będą spali Portugalczycy, później ustalił w którym pokoju zameldowany zostanie as Realu Madryt. Gdy wyjrzał przez okno apartamentu hotelu Ramada, ujrzał obskurny blok z poprzedniej epoki. Metszyn wykonał kilka telefonów, zatrudnił lokalnych artystów i zlecił im namalowanie na budynku muralu twarzą Ronaldo.

Operacja okazała się wielkim sukcesem, Ronaldo był zachwycony, a o Kazaniu mówił świat. - Nasz mer zapowiedział, że budynków u nas nie brakuje, więc jeśli do Kazania przyjedzie Leo Messii czy inne gwiazdy światowego futbolu, to i one będą miały swoje murale - mówi Adel Zakirow (który w Rubinie trenował do 19 roku życia. Tak jak jego ojciec, Shamil, były pomocnik klubu). Metszyn zaraz po losowaniu grup stwierdził: "Liderzy piłki - Francja, Niemcy, Hiszpania, Kolumbia, Polska, Lewandowski, Rodriguez - cały kwiat futbolu u nas!". Może więc malowidła doczeka także kapitan reprezentacji Polski? Chyba, że kadra wybierze wspomniany hotel Mirage, który leży nad rzeką Kazanką i w jego okolicy nie ma podobnych budynków, co przy Ramadzie. Chociaż Zakirow twierdzi, że i na to znajdzie się jakiś sposób.

Głos Metszyna znaczy tu naprawdę dużo. Gdy w 2015 r. Kazań gościł mistrzostwa świata w pływaniu, mer zgodził się, aby specjalny basen postawić na Kazan Arenie. Kibice byli zachwyceni, gorzej zniosła to odcięta od słońca trawa, która zgniła. A lada dzień Rubin miał zagrać w Lidze Europy z Liverpoolem. Metszyn ogłosił kolejną mobilizację i zarządził, że trawa ma być i wsio. Prace trwały do ostatniej chwili, ale udało się. Liverpool wygrał niestety 1:0, ale stadion zachwycił nawet Jürgena Kloppa. Dziś nikt nie dopuści do podobnych kłopotów. Większość meczów drugiej części sezonu Rubin rozegrał na archaicznym Stadionie Centralnym. Wszystko po to, aby trawa była gotowa na 16 czerwca, kiedy zagrają tu Francuzi i Australijczycy. Później przyjdzie kolej na Iran i Hiszpanię, następnie na Polskę i Kolumbię.

Potem na Kazan Arenie zaplanowany jest jeszcze jeden mecz fazy grupowej, spotkanie 1/16 finałów i ćwierćfinał. Ten ostatni odbędzie się 6 lipca i teoretycznie mogą wystąpić w nim Polacy. Kto wie, może nasi kibice i piłkarze faktycznie już niedługo wrócą do Kazania?