Droga do Rosji. "Meldonium raz! A potem sprawdzimy Próbkę B". O dopingu, igrzyskach i futbolu, czyli o Rosji wstrząśniętej, ale nie zmieszanej

Meldonium to lek na krążenie, który od 2016 roku jest uznany za doping i zwichnął karierę m.in. Marii Szarapowej. Meldonium w karcie restauracji La Punto to nazwa drinka: absynt z Red Bullem. Próbka B to sambuca, tequila i sos tabasco. La Punto stoi między stadionem olimpijskim Fiszt a zamkiem Gargamela, który oficjalnie nazywa się Hotel Bogatyr i pasuje do otoczenia jak pięść do nosa (- Dlaczego mówisz, że jest brzydki? W nocy jest ładny. Daj spokój, to nie Szwajcaria, Rosjanom się podoba - mówi pilnujący tu porządku Siergiej Borysowicz). Na Fiszcie, przepięknym stadionie który podrożał podczas budowy z równowartości kilkuset milionów złotych do blisko dwóch miliardów, otwierano i zamykano igrzyska w Soczi. A teraz będą tu świetne mundialowe mecze, m.in. Portugalia - Hiszpania. Gigantyczny Bogatyr, z przylegającym do niego parkiem rozrywki, kosztował równowartość około miliarda złotych. W przedolimpijskim Soczi jeśli coś nie kosztowało około miliarda, to jakby tego nie było. Na samą autostradę i linię kolejową łącząca nizinne olimpijskie Soczi z górskim olimpijskim Soczi Rosja wydała tyle, ile organizatorzy igrzysk w Vanvouver 2010 na całą infrastrukturę. W Bogatyrze podczas Pucharu Konfederacji mieszkali mistrzowie świata Niemcy. A za Bogatyrem i parkiem rozrywki zaczynają się już włości Formuły 1: tor zbudowany już po igrzyskach i obwieszony reklamami Łukoilu. Gdy jest w Soczi Grand Prix, arcybogaci goście zapełniają najlepsze hotele wzdłuż całego wybrzeża, tak jak podczas igrzysk. Ale tak jakoś przykro wyszło, że z całej tej ziemi nasiąkniętej miliardami i zabudowanej świetną sportową architekturą najgłośniej było w ostatnich latach o tym niepozornym budynku między Fisztem a Bogatyrem. A drinki w karcie restauracji La Punto to próbka B czarnego humoru. Mrugnięcie okiem: jeśli jeszcze się nie zorientowałeś, że to tutaj, to teraz już wiesz i możesz pytać. - Czy to naprawdę tutaj? - Tutaj - mówi Sergiej Borysowicz. - Tutaj - mówi Michaił, menedżer La Punto. - Właśnie tu, gdzie usiadłeś.

Michaił, menedżer La Punto, kreśli w powietrzu: dziura wielkości deserowego talerzyka. O, taka. A tu był ten prostokąt ścian. Od tej kolumny do tej, od tej do tej. Stół, przy którym stoimy, znalazłby się dokładnie w środku pokoju, który był tu przed przebudową. Pokoju numer 125, czyli magazynu próbek w olimpijskim laboratorium antydopingowym w Soczi. Przylegał do niego pokój 124, czyli oficjalnie rupieciarnia, a dla wtajemniczonych: pokój podmiany próbek, w którym nocami urzędował Grigorij Rodczenkow, główny dopingowy i antydopingowy macher Rosji w ostatnich dekadach. Siedział z agentami FSB, wyćwiczonymi w otwieraniu próbek i przez dziurę w ścianie, kilka centymetrów nad podłogą, przekazywali agentowi FSB dyżurującemu w pokoju 125 fiolki z podmienionym moczem: napełnione czystym,  pobranym od sportowców na długo przed igrzyskami.

Rodczenkow, jak opowiadał po ucieczce do USA (niedługo przed jego ucieczką zmarło na serce dwóch ważnych urzędników rosyjskiego antydopingu), dostawał od jednego z działaczy listę próbek do podmiany. Znali numery próbek, bo wtajemniczeni w ten system rosyjscy sportowcy mieli robić podczas kontroli zdjęcia swoich formularzy antydopingowych. Zdaniem Rodczenkowa, jedna trzecia z 33 rosyjskich medali z Soczi została zdobyta przez sportowców wtajemniczonych w oszustwo. To największe zdemaskowane oszustwo nowożytnych igrzysk, perła w koronie systemu tuszowania wpadek, rozwijanego w rosyjskim sporcie od mniej więcej 2010 roku -  według wersji Rodczenkowa, potwierdzonej potem przez śledczych Światowej Agencji Antydopingowej i przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Ale dla władz rosyjskich ta historia z laboratorium w Soczi  to bajanie sprzedajnego durnia, do tego przestępcy. "Durniem" zaszczycił Rodczenkowa sam Władymir Putin. Durniem, którego miejsce jest w więzieniu. I który popełnił tyle przestępstw dopingowych, że nie można mu już wierzyć w żadnej sprawie. A były szef Rosyjskiego Komitetu Olimpijskiego Leonid Tiagaczew podpowiedział, że Stalin takich kłamców jak Rodczenkow rozstrzeliwał.

Rosja się nie wypiera, że popełniła wiele dopingowych grzechów. Że Rodczenkow, najważniejszy naukowiec rosyjskiego antydopingu, szef laboratorium w Moskwie, robił od lat przekręty z próbkami i szprycował sportowców. Ale rosyjskie władze przedstawiają go raczej jako działającego na własną rękę i dla własnej korzyści.  Rodczenkow jest przez Rosjan poszukiwany listem gończym i zaocznie aresztowany za rozprowadzanie zakazanych substancji. Rosja się też nie wypiera, że ktoś mógł mu pomagać, jakieś sprzysiężenie oszustów, działające za plecami szefów rosyjskiego sportu. Rosja nawet się godzi z większością wymierzanych jej kar zbiorowych. Ale nie przyznaje się do żadnego państwowego dopingu. Rosyjscy śledczy szukali, szukali, ale się nie doszukali dowodów podmieniania próbek między pokojami 124 i 125.

Nie doszukali się nawet dowodów na istnienie dziury. A agenci FSB z laboratorium zaprzeczyli, że cokolwiek podmieniano. Ale prokurator Światowej Agencji Antydopingowej (WADA) Richard McLaren, który weryfikował zeznania Rodczenkowa, nie miał wątpliwości, że do podmian dochodziło. Próbki były nielegalnie otwierane, mocz podmieniany. Jeśli potem były wątpliwości w postępowaniach dyscyplinarnych i odwoławczych wobec  dyskwalifikowanych i pozbawianych medali sportowców, to chodziło raczej o to, czy sam fakt podmiany oznacza, że podmieniona próbka była pierwotnie skażona dopingiem, czy sportowiec dzięki takiej zamianie coś zyskał i czy  w ogóle o niej wiedział. Trybunał Arbitrażowy do Spraw Sportu, uchylając karę dyskwalifikacji dla Aleksandra Legkowa, złotego medalisty z Soczi w biegu narciarskim na 50 km (Legkowowi najpierw złoto odebrano, w Trybunale je odzyskał, ale MKOl będzie chciał mu je znowu odebrać) napisał w uzasadnieniu, że jest za mało dowodów wskazujących na to, że Legkow się dopingował i że był świadomy manipulacji z próbką jego moczu. Ale, zaznaczył Trybunał, to nie znaczy że nie było systemu tuszowania dopingu w Soczi, bo "są znaczące dowody na to że był, i działał".

Dzisiaj tutaj, gdzie się cztery lata temu nocami rozgrywał laboratoryjny thriller, można smacznie zjeść i wypić, z restauracją sąsiaduje duża sala zabaw dla dzieci, na piętrze są biura. Choćbyś się nie wiem jak mocno zaciągał, nie pachnie siarką, tylko mieloną kawą. Wewnętrzne ściany laboratorium wyburzono i tylko na zapleczu restauracji widać jeszcze te charakterystyczne kafelki, które są na ujęciach z filmu dokumentalnego "Ikar", poświęconego Rodczenkowowi i oszustwu z Soczi. A menedżer Michaił jest już w tym wszystkim pogubiony. -  Czy widziałem tę dziurę? No jak to, ja w nią rękę wkładałem! W środku rura, taka w jaką się chowa różne przewody, zaślepiona z obu stron. Gdy zdjąłem zaślepkę, w dziurze był zwitek reklamówek. Wyjąłem je i włożyłem rękę w ścianę - mówi Michaił. - Potem przyjeżdżali tu do nas agenci naszego FSB, śledczy z WADA. Profesor McLaren jadł u nas obiad. Mamy nadzieję, że jeszcze wpadnie, może podczas mundialu. Ale na temat całej tej wojny dopingowej Rosji ze światem nie mam zdania - mówi Michaił. Firma Michaiła przejęła parter budynku laboratorium w 2015. Restauracja działa już drugi rok, biznes się kręci, czas mundialu to złote żniwa. A laboratoryjna przeszłość przyciąga ciekawskich. Za to rosyjski sport i system walki z dopingiem z powodu tej dziury w ścianie wygląda dziś, jakby w niego strzelił meteoryt tunguski: okoliczności może nie są do końca jasne, ale zniszczenia koszmarne.

Richard McLaren w swoim raporcie o tuszowaniu dopingu w Rosji napisał o 33 piłkarzach, którzy mogli w ten sposób uniknąć kary po pozytywnych wynikach testów. I o 155 próbkach moczu piłkarzy, składowanych w moskiewskim laboratorium, a nieprzebadanych. Wśród piłkarzy podejrzewanych o to, że mogli być w to wszystko zamieszani był m.in. Rusłan Kambołow z Rubina Kazań, powołany przez Stanisława Czerczesowa do wstępnej kadry na mundial. FIFA prowadziła nawet dochodzenie w sprawie Kambołowa, ale je umorzyła.  Teraz, żeby oczyścić atmosferę przed mundialem, władze światowego futbolu zarządziły wreszcie badanie tyuch 155 próbek moczu, zarekwirowanych przez WADA w moskiewskim laboratorium i trzymanych w magazynach laboratorium w Lozannie. Na razie FIFA skupiła się tylko na piłkarzach którzy ćwiczą obecnie na przedmundialowym zgrupowaniu reprezentacji Rosji. I wszystkie ich próbki okazały się czyste. Inne przypadki, przekazała FIFA, są dopiero badane. Kambołowa nie ma wśród ćwiczących na zgrupowaniu. Niedługo po powołaniu wykryto u niego kontuzję i został wycofany z kadry.

FIFA zapewnia, że rosyjska reprezentacja jest teraz jednym z najczęściej testowanych uczestników mundialu. Zresztą, kto w obecnej sytuacji zaryzykowałby podanie czegokolwiek zabronionego piłkarzowi rosyjskiej kadry. Nawet, brutalnie rzecz ujmując, nie ma wielkiej potrzeby. Różnica między mundialem a igrzyskami w Soczi jest zasadnicza: tym razem Rosja nie musi wygrywać. Wystarczy jej, że dobrze mistrzostwa zorganizuje.

Partnerem Drogi do Rosji jest: